Длабоко во нашата коскена срцевина специјализираните матични клетки постојано создаваат нови крвни клетки кои се неопходни за функционирање на телото. Меѓутоа, како што старееме, овие таканаречени хематопоетски матични клетки (HSC) стануваат помалку ефикасни, ослабувајќи го нашиот имунолошки систем и зголемувајќи го ризикот од болести како што се анемија и рак.
Научниците сега пронајдоа начин да го вратат времето назад и да ги подмладат старите матични клетки, отворајќи ја вратата за нови третмани за крвни и имунолошки нарушувања поврзани со возрастa.
Како и повеќето наши клетки, HSC содржат мали оддели познати како лизозоми – центри за рециклирање на клетките каде што сложените молекули се разградуваат на делови за повеќекратна употреба. Нова студија, спроведена од истражувачи од Медицинскиот факултет Икан на планината Синај во САД и Универзитетот во Париз Сите, откри дека токму нарушувањата во работата на лизозомите се причина за многу проблеми што се јавуваат кај постарите матични клетки.
Тим предводен од биологот за матични клетки Саги Гафари спроведе експерименти врз глувци и откри дека лизозомите во HMS кај постарите глувци се екстремно кисели и целосно нефункционални. Ова доведувљ до прекумерна работа на клетките, зголемен метаболизам на гликоза и нарушување на начинот на кој клетката ги користи генетските информации.
Таквата хиперактивност е во целосна спротивност со однесувањето на младите HMS, кое се карактеризира со состојба на мирување. Оваа реверзибилна „пауза“ им овозможува на клетките долговечност и стабилност бидејќи ги штити од стрес и оштетување на ДНК. Токму поради мирувањето младите матични клетки по реактивацијата се значително помоќни во производството на крвни клетки од старите.
Научниците биле во можност да ги „смират“ оштетените лизозоми во старите матични клетки со хемикалија наречена конканамицин А, која ги вратила нивните pH вредности и нивоа на активност во нормала. Откако HMS биле отстранети од глувците, третирани со хемикалијата и вратени, способноста на ткивото да произведува нови крвни клетки се зголемила осум пати.
Со стабилизираните лизозоми, старите матични клетки почнаа да се однесуваат како млади. Нивната способност за регенерација се подобри, а производството на крвни клетки продолжи со соодветни стапки, со што се смени трендот на опаѓање на имунолошкиот систем карактеристичен за стареењето.
„Нашите наоди покажуваат дека стареењето на матичните клетки во крвта не е неповратна судбина. Старите матични клетки во крвта имаат способност да се вратат во младешка состојба; тие можат да се опорават“, вели Гафари.
„Со забавување на лизозомите и намалување на нивната киселост, матичните клетки станаа поздрави и беа во можност да создадат нови, избалансирани крвни клетки и нови матични клетки многу поефикасно. Со таргетирање на лизозомската хиперактивност, бевме во можност да ги вратиме старите матични клетки во помлада, поздрава состојба, подобрувајќи ја нивната способност да регенерираат крвни и имунолошки клетки.“ додава тој.
Старите матични клетки од типот HMS обично не се сметаат за добри кандидати за трансплантација. Сепак, клетките третирани со конканамицин А изгледаат подмладени и биле успешно трансплантирани кај животински модел. Ова сугерира дека сличен третман надвор од телото (ex vivo) може да се користи за подобрување на успехот на трансплантациите на човечки матични клетки.
Секако, ќе бидат потребни понатамошни истражувања за да се потврди дали овој пристап функционира кај луѓето, со оглед на тоа што студијата се фокусирала исклучиво на клетки од глувци.
„Лизозомската дисфункција се појавува како централен двигател на стареењето на матичните клетки. Таргетирањето на овој пат еден ден би можело да помогне во одржувањето на здрава крвна и имунолошка система кај постарите возрасни лица, да ги подобри нивните матични клетки за трансплантација и да го намали ризикот од крвни нарушувања поврзани со возраста, а можеби дури и да има ефект врз целокупното стареење.“ вели Гафари.
Истражувањето е објавено во списанието Cell Stem Cell.
(Science Alert)
