Стартапот Превентив, поддржан од некои од најголемите имиња во технолошката индустрија, како што е директорот на OpenAI, Сем Алтман, се обидува да овозможи раѓање на првото генетски модифицирано бебе. Овој потег би можел повторно да ја отвори Пандорината кутија со етички и научни прашања за човечкиот генетски инженеринг, пишува The Wall Street Journal.
Етички и правен кал
Генетската модификација на луѓето, позната и како уредување на гените на герминативната линија, е многу контроверзна практика. Многумина ја сметаат за неетичка на ниво на експериментите со Франкенштајн, а во САД нејзиното финансирање со јавни средства е строго забрането со закон. Сепак, законот не ги опфаќа приватно финансираните истражувања, што отвора сива зона каде што компании како Превентив можат да работат, ризикувајќи статус на отфрлен во научната заедница.
Загриженоста е толку голема што водечките научници повикаа на десетгодишен глобален мораториум за ваквите практики. Да ве потсетиме дека кинескиот биофизичар Хе Џианкуи беше осуден на три години затвор и доживотна забрана за научна работа откако ги создаде првите генетски модифицирани близнаци во 2018 година.
Кој стои зад контроверзниот стартап?
Preventive е приватен комерцијален проект финансиран од некои од најбогатите луѓе во технолошкиот свет, вклучувајќи го извршниот директор на Coinbase, Брајан Армстронг, и претходно споменатиот Сем Алтман.
Според WSJ, компанијата работи во последните шест месеци на создавање дете од ембрион кој е генетски изменет за да се елиминира наследна болест. Наводно, тие веќе пронашле анонимен пар заинтересиран за постапката.
Извршниот директор на компанијата, Лукас Харингтон, негира дека се водат такви разговори, но признава дека Preventive е „принуден“ да спроведува истражувања надвор од САД бидејќи американската Администрација за храна и лекови (FDA) не може ниту да разгледа апликации за клинички испитувања што вклучуваат генетски инженеринг врз луѓе.
Preventive не е единствениот случај. Тоа е еден од „зголемениот број стартапи“ во оваа област што се финансирани од технолошки милијардери. Слични проекти веќе се во тек, како што се Herasight, компанија која тврди дека може да го предвиди коефициентот на интелигенција на ембрионите, или Nucleus, која нуди полигенски скрининг за 9.999 долари.
Ризици и закана од евгениката
Додека постнаталната генска терапија е сè повеќе прифатена медицинска практика, уредувањето на гените на герминативната линија – односно менувањето на ДНК во спермата, јајце-клетките или ембрионите пред раѓањето – останува огромно табу. Нашето разбирање за генетиката е сè уште ограничено, а здравствените ризици од ваквите промени се слабо истражени. Постои опасност од случајно воведување грешки што би можеле да се пренесуваат низ генерациите.
Освен научните, постојат и длабоки филозофски забелешки. Во свет поделен на богати и сиромашни, етиката на оваа практика е исклучително сомнителна. Се отвора болното прашање за расната евгеника, што е темна дамка во историјата на западните демократии, но и многу реална закана богатите да ја користат технологијата против сиромашните.
Како што рече Ерик Шерман, соработник на Форбс, во 2017 година: „Нема сомнение дека некој ќе тврди дека технологијата ќе ги ослободи сите. Тоа ќе се случи не повеќе од тоа што раната автоматизација и замената на човечките работници доведоа до повеќе слободно време за учење и креативност.“
(Index.hr)
Фото – Pexels
