Научниците велат дека загадувањето на воздухот е глобална здравствена катастрофа. Само седум земји во светот постигнале безбедно ниво на загаденост на воздухот во 2023 година, според извештајот на швајцарската технолошка компанија за квалитет на воздухот IQAir. Светскиот извештај за квалитетот на воздухот, објавен претходно оваа година, се базира на податоци од повеќе од 30.000 мониторинг станици во 134 земји, територии и региони.
Од нив беше откриено дека 124 ги нарушуваат безбедните нивоа на PM2.5 честички, според упатствата на Светската здравствена организација (СЗО). Овие микроскопски честички, со дијаметар помал од 2,5 микрони, можат да се вдишат длабоко во нашите бели дробови, па дури и да стигнат до нашиот крвоток. Тие се поврзуваат со болести на срцето и белите дробови, висок крвен притисок, зголемен ризик од астма, депресија и анксиозност и прерана смрт.
Седумте земји кои го исполнија безбедното упатство од пет микрограми на кубен метар воздух (µg/m3) или помалку се Австралија, Естонија, Финска, Гренада, Исланд, Маурициус и Нов Зеланд. Порторико, Бермуди и Француска Полинезија, исто така, паднаа на безбедно ниво.
Во Европа, Исланд имаше најчист воздух, со 4µg/m3, следен од Естонија со 4,7µg/m3 и Финска со 4,9µg/m3. Беше користена скала на бои за да се означат нивоата на загадување, при што многу европски земји спаѓаат во зелената категорија, што означува нивоа до двојно повеќе од безбедниот стандард.
Почнувајќи од најмалку загадените, меѓу нив се Шведска, Ирска, Норвешка, Португалија, Лихтенштајн, Данска, Обединетото Кралство, Андора, Латвија, Украина, Холандија, Луксембург, Швајцарија, Германија, Белгија, Франција, Австрија, Шпанија и Русија.
Европските градови покажаа подобрување од извештајот за 2022 година, со 54% класифицирани во зелената зона во 2023 година во споредба со 39% претходната година. Во жолтата зона, што означува нивоа на загадување до три пати над безбедниот стандард, припаднаа европските земји: Литванија, Чешка, Унгарија, Малта, Словачка, Бугарија, Хрватска, Полска, Кипар, Словенија и Италија.
Хрватска покажа најголем напредок во 2023 година во намалувањето на нивоата на PM2,5, при што годишниот просек падна за повеќе од 40% во споредба со 2022 година.
Во портокаловата категорија, до пет пати над безбедното ниво, се Молдавија, Романија, Албанија, Грција, Турција, Србија и Црна Гора. БиХ забележа пад од 18% на нивоата на PM2.5 во 2023 година во споредба со 2022 година, но останува најзагадена земја во регионот, проследена со Северна Македонија – и двете паднаа во црвената категорија со нивоа на загаденост над пет пати безбеден стандард.
Игдир во Туркије е најзагадениот град во Европа, со нивоа на ПМ2,5 над девет пати повеќе од безбедните стандарди. Земјите со најлош квалитет на воздухот беа концентрирани во Јужна и Централна Азија, кои се и дом на првите 10 најзагадени градови во светот.
Бангладеш го зазеде незавидното прво место, со 79,9 µg/m3 – повеќе од 15 пати повеќе од годишното упатство на СЗО. Пакистан се најде на второто место, со нивоа 14 пати над безбедните стандарди. По него следуваше Индија, со нивоа на PM2,5 10 пати над границата. Земјата е дом и на четирите најзагадени градови во светот, а најлош е индустрискиот Бегусарај на североистокот.
Таџикистан и Буркина Фасо се четвртата и петтата најзагадена земја, и двете со нивоа на ПМ2,5 девет пати над безбедните стандарди. За прв пат во историјата на шесте извештаи на IQAir, Канада е најзагадена земја во Северна Америка, која е дом на 13-те најзагадени градови во регионот.
(EuroNews)
(фото: Max Pixel)
