По децении предупредување, тим од научници штотуку процени дека арктичкиот морски мраз би можел да исчезне летото од 2030 година наваму. „Ова е околу една деценија порано од неодамнешните проекции на IPCC“, посочува Сеунг-Ки Мин, коавтор на статијата. Ова би било случај дури и во сценарио со ниски емисии на стакленички гасови (GHGs).
Знаеме дека површината на морскиот мраз на Арктикот се намалува со децении, со позначителен пад од 2000 година. Сепак, користејќи ги анализираните податоци во периодот 1979-2019 година за да се преземат проекции/симулации, тим научници укажаа дека првиот септември без морскиот мраз веројатно ќе се случи уште во 2003 година. Важен факт и кој нема да ги задоволи климатските скептици кои беснеат на социјалните мрежи откако беше објавена студијата: човечката активност и стакленичките гасови се убедливо одговорни. Аеросолите, сончевата и вулканската активност имаат многу помал придонес.
Зошто септември е референтен месец? Арктичкиот морски мраз ја достигнува својата годишна минимална површина на крајот на летото, во септември, како што покажа извештајот на IPCC во 2021 година. Понатаму, во 2021 година (т.е. по објавувањето на WG1 на последниот извештај на IPCC) арктичкиот морски мраз беше на своето второ најниско ниво досега забележано.
Шестиот извештај за проценка на IPCC процени дека, според сценаријата за средно и високи емисии на стакленички гасови (но не и при сценарија со ниски емисии), Арктикот, во просек, ќе биде практично без мраз во септември (т.е. помалку од 1 милион km² морски мраз) до средината на векот. Ова е главната разлика и новина што ја најавува оваа студија.
„Ова е околу една деценија порано од неодамнешните проекции на IPCC, група на експерти за клима под мандат од ОН“, посочува Сеунг-Ки Мин, од јужнокорејските универзитети Поханг и Јонсеи, коавтор на статијата.
Важно е да се разбере дека првата година без морскиот мраз нема нужно да биде пресвртна точка, нагласува океанографот и климатолог Жан-Батист Сале, коавтор на најновиот извештај на IPCC, во Фигаро. Треба да направиме јасна разлика помеѓу еднократен настан и лето без мраз што би се повторувало во текот на неколку години и ќе се смета за одговор на климатските промени, додава тој. Кога летата без мраз ќе станат норма, тогаш веројатно ќе дојдеме до крајна точка, а единствениот начин да се вратиме назад е да ги намалиме глобалните температури.
Може да има одредена конфузија околу терминот пресвртна точка. Некои луѓе соопштуваат дека арктичкиот морски мраз е пресвртна точка, но други не, и важно е јасно да се дефинира терминот. Иако принципот им е познат на научниците веќе неколку децении, терминот пресвртна точка експлицитно се користи дури неодамна. IPCC се осврна на тоа за прв пат во својот 4-ти извештај, а сега се повикува на него во секој извештај (и специјални извештаи). Специјалниот извештај 1.5 вклучува дефиниција за пресвртната точка:
„Ниво на промена во својствата на системот надвор од кое системот се реорганизира, честопати нагло, и не се враќа во почетната состојба дури и ако двигателите на промената се намалени. За климатскиот систем, тоа се однесува на критичен праг кога глобалната или регионалната клима се менува од една стабилна состојба во друга стабилна состојба“.
Вториот многу важен концепт е неповратноста, термин кој се користи за да се опише „нарушена состојба на динамички систем се дефинира како неповратна на дадена временска скала, ако временската скала за враќање од оваа состојба поради природните процеси е значително подолга од времето потребно за системот да ја достигне оваа нарушена состојба“.
Треба да се напомене дека овие пресвртни точки може да бидат предизвикани или од природни климатски флуктуации или од надворешно принудување, како што е глобалното затоплување. Овие пресвртни точки, кои најверојатно ќе се појават во следните еден до два века (или дури и порано) со антропогени емисии, најверојатно ќе доведат до неповратна траекторија. Тогаш ќе бидат потребни векови, па дури и илјадници години, за да се вратиме на почетната ситуација.
(Bonpote)
(фото: Flickr)
