Депресија, исцрпеност, навидум нерешливи животни проблеми… Сè потешко е да се најде некој, дури и во семејството, кој би слушал нечии проблеми, а психотерапевтите се преоптоварени, пренесува Deutsche Welle. Дали четботите, контролирани од механизми за вештачка интелигенција, можат да помогнат во такви случаи? Краткиот одговор е – не може, но вештачката интелигенција не е баш нешто за фрлање, како што покажуваат некои експерименти.
Јохана Ленер, професорка по клиничка психологија и психотерапија на Универзитетот во Ерланген-Нирнберг, вели дека таа може да помогне донекаде, особено за младите. Пред се затоа што ваквите портали се лесно достапни, што значи дека ќе им биде многу полесно да се решат да побараат помош на овој начин. Значи, смета професорот Ленер, тоа е решение „за луѓето кои чувствуваат отпор да одат на психотерапија, или поради страв да не бидатетикетирани како ментално болни или поради тоа што се срамат воопшто да зборуваат за одредени работи.
Но, таа предупредува и дека модулите за вештачка интелигенција се далеку од професионална помош, дури и кога станува збор за бихејвиорална терапија, а особено за психоанализа.
Мал експеримент на платформата ChatGPT јасно го покажа ова во случај на можна клиничка депресија. Ако корисникот само се жали дека „ништо не го прави среќен“ и дека „попрво би лежи во кревет цел ден“, но и дека „не може да спие“, компјутерот дава само „паметни“ совети дека можеби е добра идеја да се прошета на свеж воздух или да го смени менито. Само ако корисникот му ја испрати на компјутерот речиси целата листа со симптоми на депресија од медицинскиот лексикон (замор, раздразливост, безволност, нарушување на спиењето, недостаток на апетит…), ќе „кликне“ нешто во компјутерот и тој ќе ги препознае симптомите.
Па дури и тогаш, одговорот ќе биде: „Би било добра идеја да разговарате со лекар или терапевт за ова за да ја добиете вистинската поддршка“. Од друга страна, секој искусен терапевт веднаш би ги препознал првите знаци на овие симптоми.
Сепак, научниците спроведоа мал тест во врска со советувањето за парови. Паровите морале да проценат дали одговорот на едно од нивните прашања го напишал психотерапевт или вештачка интелигенција. Одговорите ги напишале 13 терапевти, а наспроти нив ChatGPT. Прашањата и одговорите биле оценети од 830 учесници во експериментот – со изненадувачки исход. Имено, проценката била дека ChatGPT дава подобри одговори и дава појасни и поконкретни совети од терапевтите.
За професорот Ленер, ова во никој случај не е доказ за ефикасноста на вештачката интелигенција во психотерапијата.
Ласе Зандер, раководител на одделот за медицинска социологија на Универзитетот во Фрајбург, исто така не гледа јасни докази во овој експеримент: „Терапијата со парови воопшто не е психотерапија“. Терапијата има за цел да ги намали симптомите на ментална болест“, потсетува професорот.
Терапијата за парови најчесто се сведува на советување во врска со нивните очигледно нарушени односи – и тука „вештачката интелигенција“ може да помогне до одреден степен. Сепак, тој на компјутерот гледа само како дополнително помагало на „вистинската“ терапија. Во бихејвиоралната терапија, може да личи на вежби во психоанализата, може да биде еден вид замена достапна деноноќно.
Психотерапевтите често имаат проблем да им кажат на своите пациенти дека одат на одмор. Некогаш, богатите пациенти би го следеле Зигмунд Фројд дури и таму каде што тој одмарал, но тоа не е едвај опција денес.
(N1)
(фото: Pexels)
