Името Момури, што се преведува како „Не можам повеќе да издржам“, доаѓа од растечката, но сè уште ниша индустрија во Јапонија која нуди „агенти за отказ“. Овие агенции се вмешуваат кога вработените не можат сами да дадат отказ и му кажуваат на својот шеф дека си заминуваат, а услугата може да чини до 350 долари (околу 50.000 јени).
Побарувачката за овие услуги се зголеми за време на пандемијата, која ја потресе ригидната работна култура на Јапонија и го предизвика традиционалниот идеал за „сарариман“ – работник со бела јака кој се вработува по колеџот и останува во истата компанија до пензионирање. Строгата хиерархија во јапонските компании го отежнува справувањето со претпоставените.
Некои вработени ја користат оваа услуга затоа што се малтретирани или вознемирувани. Други одлучуваат да го преземат овој чекор дури откако ќе соберат храброст да се жалат, а потоа наидуваат на отпор. А за некои едноставно е полесно да избегнат непријатна сцена со шефм кој не е навикнат луѓето да даваат отказ по сопствена иницијатива.
Како и во другите делови од светот, идејата за „отказ“ станува сè поприфатена кај младите Јапонци во нивните 20-ти и 30-ти години. Трендот се шири и кај професионалците на средна возраст – револуција во земја каде што промената на кариерата по 35-годишна возраст долго време се сметаше за речиси невозможна, со оглед на недостатокот на можности на високо ниво.
Со децении, пазарот на трудот во Јапонија се базираше на доживотно вработување, плата врз основа на стаж и долги, исцрпувачки работни денови кои често завршуваа со задолжителни средби со шефовите. Таа култура се разви по Втората светска војна и го достигна својот врв за време на економскиот бум во 1980-тите, кога Јапонија стана втора најголема економија во светот.
Иако идеалите за лојалност и доживотно вработување почнаа да се зацврстуваат по пукањето на економскиот меур од 1990-тите, работното време останува тешко.
Денес, со брзото стареење и намалување на работната сила, вработените имаат повеќе простор да бараат нови работни места. Многумина се исто така помалку толерантни кон токсичните работни средини и се повеќе се спремни да си заминат кога се незадоволни.
„Оваа промена навистина означува нова насока. Денес, пазарот на труд е побогат од кога било, па вработените имаат повеќе избори“, вели Каору Цуда, главен истражувач во истражувачкиот центар Indeed Recruit Partners во Токио.
Отпуштањата се сè уште релативно ретки во Јапонија – околу 3,3 милиони луѓе смениле работа во 2024 година, мал број во споредба со вкупната работна сила од 68 милиони, според официјалните бројки. Мобилноста на работната сила во Јапонија отсекогаш била ниска во споредба со просекот на ОЕЦД, според извештајот на владата од 2022 година.
Цугуо Ебихара, истражувач на Универзитетот Таишо во Токио, вели дека големите корпорации, банките и трговските фирми остануваат привлечни за новите дипломци поради нивната стабилност.
Сепак, бројот на луѓе кои активно бараат промена на работното место нагло се зголемува во последниве години, што укажува на посилна динамика на пазарот на трудот, вели Цуда. Многумина исто така заработуваат повеќе со преселба во нова компанија – потенцијална долгорочна промена во јапонскиот модел, каде што платите стагнираат со децении.
Во општество кое ја цени хармонијата и заедништвото, честопати на сметка на личната искреност, не е лесно да му кажете на вашиот шеф дека сте несреќни. Затоа сè повеќе луѓе се обраќаат кон агенции за отпуштање, вели Кеико Ишии, професорка на Универзитетот Нагоја, која ги проучува меѓучовечките односи.
„Луѓето често не можат да изразат како навистина се чувствуваат, а кога ќе стигнат до точка на кршење – кога ќе помислат: „Не можам повеќе да издржам“, честопати не можат ни самите да го кажат тоа. Затоа им е полесно некој друг да го направи тоа наместо нив“, вели таа.
Според анкетата на Tokyo Shoko Research од 2024 година, речиси една од десет компании во Јапонија била отпуштена од посредник. Иако нема точен број на корисници, податоците на Момури сугерираат дека десетици илјади луѓе ја користеле услугата во последните години.
Момури сега добива околу 2.500 барања месечно, во споредба со 200 кога компанијата бila основана во 2022 година, вели претседателот на компанијата Шинџи Танимо.Околу 80% од клиентите се во нивните 20-ти и 30-ти години, но има и постари – најстариот клиент имал 83 години, вели тој.
Посредниците обично контактираат со човечки ресурси и ја пренесуваат одлуката на клиентот да даде отказ. Тие не преговараат за услови или отпремнина. Некои агенции се под лупа на Адвокатската комора на Токио за наводно пречекорување на законските граници – на пример, со давање правни совети или преговарање во име на клиентите.
Како што отпуштањата стануваат сè почести, компаниите ќе мора да размислат повторно како ги привлекуваат, да ги задржуваат и да ги наградуваат вработените, вели Цуда. Некои работодавци веќе спроведуваат подобар скрининг за да ги усогласат новите вработени со вистинските позиции – особено сега кога луѓето имаат повеќе опции.
(Bizlife)
(фото: Needpix)
