Најбрзиот европски суперкомпјутер Јупитер беше претставен во Германија, а неговите оператори се надеваат дека може да му помогне на Стариот континент со широк спектар на предизвици: од истражување на климата до надополнување на трката за вештачка интелигенција.
Сместен во Центарот за суперкомпјутери Јуелих во Западна Германија, тој е првиот суперкомпјутер во Европа на „испитно ниво“ – што значи дека ќе може да извршува најмалку еден трилион (или милијарда милијарди) пресметки во секунда. САД веќе имаат три вакви компјутери, управувани од Министерството за енергетика.
Јупитер е сместен во центар од 3.600 квадратни метри, околу половина од големината на фудбалско игралиште, и содржи процесори и околу 24.000 чипови на Nvidia, кои се омилени кај индустријата за вештачка интелигенција. Половина од 500-те милиони евра за развој и работа на системот во следните неколку години доаѓаат од Европската унија, а остатокот ќе го финансира Германија.
Оваа огромна компјутерска моќ ќе им биде достапна на истражувачите од различни области и компании за обука на модели на вештачка интелигенција.
Како може да ѝ помогне на Европа во трката со вештачка интелигенција? Јупитер е првиот суперкомпјутер што може да се смета за меѓународно конкурентен за обука на модели на вештачка интелигенција во Европа, која заостанува зад САД и Кина во овој сектор.
Според извештајот на Универзитетот Стенфорд објавен претходно оваа година, институциите со седиште во САД произвеле 40 значајни модели на вештачка интелигенција (AI) или оние што се сметаат за особено влијателни, во 2024 година, во споредба со 15 во Кина и само три во Европа.
Јупитер е изграден од конзорциум составен од Eviden и германската групација ParTec.
Големите јазични модели (LLM) се обучуваат на огромни количини текст и се користат во генеративни четботови со АИ како што се ChatGPT на OpenAI и Gemini на Google. Сепак, бидејќи Јупитер сè уште е базиран на чипови на Nvidia произведени во Америка, компјутерот сè уште во голема мера се потпира на американска технологија. Доминацијата на американскиот технолошки сектор стана извор на растечка загриженост, бидејќи односите меѓу САД и Европа се влошија.
Јупитер има широк спектар на други потенцијални употреби покрај обуката на моделите на вештачка интелигенција. Истражувачите сакаат да го користат за да создадат подетални, долгорочни климатски прогнози, за кои се надеваат дека попрецизно ќе ја предвидат веројатноста за екстремни временски настани како што се топлотните бранови. Со Јупитер научниците веруваат дека ќе можат да предвидат најмалку 30 години, а во некои модели можеби дури и до 100 години, додаде тој.
Други се надеваат дека ќе можат пореално да ги симулираат процесите што се случуваат во човечкиот мозок, што би можело да биде корисно за борба против Алцхајмеровата болест, на пример. Тој би можел да се користи и за истражувања поврзани со енергетската транзиција, на пример со симулирање на струи на воздух околу ветерните турбини за да се оптимизира нивниот дизајн.
Дали Јупитер користи многу енергија? Јупитер ќе има потреба од околу 11 мегавати енергија во просек, според проценките, што е еквивалентно на напојување на илјадници домови или мал индустриски погон. Но, неговите оператори тврдат дека Јупитер е енергетски најефикасен од најбрзите компјутерски системи во светот.
Користи најнова, енергетски најефикасна опрема, има системи за ладење со вода. Топлината што ќе ја генерира ќе се користи за загревање на блиските згради, според Центарот Јуелих.
(Zimo)
(фото: Juelich.de)
