Нова студија спроведена за време на четири мисии за снабдување на Меѓународната вселенска станица спроведени од SpaceX од крајот на 2021 до почетокот на 2023 година покажа дека вселенските летови го забрзуваат стареењето на човечките матични клетки. Научниците открија дека микрогравитацијата и космичкото зрачење ја нарушуваат нивната способност за обнова и регенерација, зголемувајќи го ризикот од слабеење на имунолошкиот систем на астронаутите при подолги мисии.
Студијата ја водеше д-р Катриона Џејмисон од Универзитетот Калифорнија, Сан Диего, која забележа дека матичните клетки во вселената не успеваат да се одморат и да се регенерираат, туку се исцрпуваат предвреме. Овие промени вклучуваат активирање на „темниот геном“, скриени делови од ДНК што потекнуваат од антички ретровируси и сочинуваат повеќе од половина од човечкиот геном. Нивната активација ги става клетките во состојба на криза и го забрзува процесот на стареење.
Експериментите користеле матични клетки од коскената срцевина на пациенти кои се подложуваат на операција за замена на колк. Клетките биле испратени во орбитата во специјално развиени биореактори, каде што нивната активност била следена во реално време со помош на систем базиран на вештачка интелигенција. Резултатите покажале дека клетките останале преактивни, трошејќи енергија и губејќи ја способноста да создаваат нови клетки.
Наодите сугерираат дека долгорочните вселенски мисии можат значително да го ослабат крвниот и имунолошкиот систем на астронаутите. Според д-р Џејмисон, ова претставува сериозен предизвик за идните истражувања на длабоката вселена, но во исто време отвора можности за развој на лекови и стратегии што би можеле да ги ублажат негативните ефекти. Добрата вест е дека матичните клетки покажале способност за закрепнување по враќањето на Земјата, иако процесот може да трае до една година.
Истражувањето има и поширока примена: знаењето од вселената би можело да помогне во лекувањето на пациенти со рак, чии матични клетки претрпуваат сличен стрес како оние во микрогравитација. Научниците велат дека разбирањето на овие процеси би можело да го забрза развојот на нови терапии против забрзано стареење и рак.
Други истражувачи, како што е Елена Козлова од Универзитетот Упсала, забележуваат дека ефектите на вселената врз матичните клетки не се униформни. Во некои експерименти дури е забележано и зголемување на гените поврзани со растот. Ова укажува дека условите на мисијата, типот на клетката и околината можат да имаат различни ефекти.
Сепак, новата студија дава најјасен доказ досега дека вселенските летови го забрзуваат стареењето на матичните клетки и го активираат „темниот геном“, што им дава на научниците почетна точка за развој на контрамерки за зачувување на здравјето на астронаутите за време на идните мисии на Месечината и Марс.
(CNN)
