Научници одгледаа човечки ембриони од јајце-клетки кои содржат ДНК земена од клетки од кожа на возрасни луѓе. Ова е достигнување претходно постигнато само кај глувци. Методот еден ден би можел да им овозможи на истополовите парови или жени со проблеми со плодноста да имаат деца биолошки поврзани со двајцата родители.
Традиционалното клонирање го заменува јадрото на јајце-клетката со јадра од телесна клетка. Но, како што објаснува Шохрат Миталипов од Универзитетот за здравство и наука во Орегон во САД, многу парови сакаат деца со мешавина од нивните гени, за што се потребни сперматозоиди и јајце-клетка.
Јајцата и сперматозоидите се хаплоидни, носат само еден сет хромозоми. Затоа, репродукцијата на природното разделување на хромозомите во клетките на кожата е голем предизвик. За време на пренаталниот развој се формираат клетки кои подоцна ќе станат јајце-клетки кај девојчиња во пубертет, а во нив 46-те хромозоми се делат и се мешаат за да формираат 23 хромозоми.
Миталипов се обидел да го имитира овој процес со користење на хемиски сигнали во зрели човечки јајце-клетки. Стотици донирани јајце-клетки од здрави жени биле отстранети и заменети со јадра на фибробласти од здрав волонтер. Микроскопските набљудувања покажале дека хромозомите се распоредени во вретена, дел од подготовката на јајце-клетките за оплодување. Некои од јајце-клетките потоа биле оплодени со сперма од донор, слично на процедурите што користат митохондријална ДНК од трето лице за да го намалат ризикот од одредени наследени генетски заболувања.
Првичните обиди заглавиле за време на одвојувањето на хромозомите. Научниците потоа примениле електрични импулси и лек за да ги активираат јајце-клетките, имитирајќи го природниот сигнал за оплодување. Во серија тестови јајце-клетките успешно ги поделиле своите хромозоми на половина. На крајот од експериментот 9% од оплодените јајце-клетки станле бластоцисти, или структури што нормално се развиваат пет до шест дена по оплодувањето. Тие не биле пренесени или одржувани подолг временски период. Истражувањето е објавено во списанието Nature Communications.
Независниот јапонски експерт Митинори Саиту од Универзитетот во Кјото изјави дека мешавината на гени што ги сочинуваа преостанатите хромозоми се покажа како особено склона кон грешки. Поентата е дека пристапот во моментов е премногу незрел за да се разгледува за клиничка употреба, додаде тој.
Кацухико Хајаши од Универзитетот во Осака во Јапонија, исто така независен експерт, го опишува методот како многу софистициран и добро организиран, но премногу неефикасен и ризичен за непосредна клиничка употреба. Тој верува дека од ова достигнување ќе произлезе нова технологија.
Миталипов ги признава критиките од независните експерти. Суштината е дека сме на половина пат, но сè уште не сме таму каде што треба да бидеме, заклучи тој.
(New Scientist)
