Првата успешна трансплантација на бубрег кај човек, претворена од крвна група А во универзална крвна група О беше извршена со помош на специјални ензими развиени на Универзитетот во Британска Колумбија во Канада за да се спречат несовпаѓања и отфрлање на органи.
Објавено во списанието Nature Biomedical Engineering, достигнувањето претставува голем чекор кон овозможување на илјадници пациенти побрзо да добијат трансплантација на бубрег.
Во првиот човечки експеримент ензимски претворениот бубрег беше трансплантиран кај примател со мозочна смрт со согласност на семејството, дозволувајќи им на истражувачите да го набљудуваат имунолошкиот одговор без да го ризикуваат својот живот.
Два дена бубрегот функционирал без знаци на хиперакутно отфрлање, брза имунолошка реакција што може да уништи некомпатибилен орган за неколку минути. До третиот ден некои маркери на крвна група повторно се појавиле, предизвикувајќи блага реакција, но штетата била многу помалку сериозна отколку со типично несовпаѓање, а истражувачите виделе знаци дека телото почнува да го толерира органот.
„Ова е прв пат да го видиме ова да се случи кај човечки модел“, рече д-р Стивен Витерс, професор по хемија на Универзитетот во Британска Колумбија, кој беше еден од раководителите на развојот на ензимот. „Ни дава непроценлив увид во тоа како да ги подобриме долгорочните резултати.“
Овој пробив е резултат на повеќе од една деценија работа. На почетокот на 2010-тите години д-р Витерс и неговиот колега д-р Џајачандран Кижакедату, професор на Универзитетот во Британска Колумбија на одделот за патологија и лабораториска медицина и во Центарот за истражување на крвта, се фокусирале на создавање универзална крв од донори со отстранување на шеќерите што ги дефинираат крвните групи.
Истите овие шеќери, или антигени, ги обложуваат крвните садови на органите. Ако имунолошкиот систем на примателот открие погрешен антиген, тој го напаѓа. Пациентите со крвна група 0, повеќе од половина од листата на чекање за бубрези, можат да добијат само органи од крвна група 0, но бубрезите со крвна група 0 често се даваат на други бидејќи се универзално компатибилни. Како резултат на тоа, пациентите со крвна група 0 обично чекаат две до четири години подолго, а многумина умираат чекајќи.
Традиционалните методи за надминување на некомпатибилноста на крвната група при трансплантации бараат денови интензивен третман за отстранување на антитела и потиснување на имунолошкиот систем на примателот, и бараат органи од живи донори.
Овој нов пристап го менува органот, а не пациентот, што значи дека трансплантациите би можеле да се извршуваат побрзо, со помалку компликации и за прв пат би можело да се овозможи употреба на органи со несовпаѓачки крвни групи од починати донори, кога секој час би можел да утврди дали пациентот ќе живее или ќе умре.
Клучот за овој пристап е откривањето на два високо ефикасни ензими кои го отстрануваат шеќерот што ја дефинира крвната група А, ефикасно претворајќи ја во крвна група О. „Овие ензими се многу активни, многу селективни и работат при многу ниски концентрации“, рече д-р Кижакедату. „Тоа го направи целиот концепт изводлив.“
Следниот предизвик бил да се примени ова на цели органи, што било постигнато во 2022 година, кога тимот од Торонто покажал дека белите дробови можат да се преобликуваат. По успешните тестови на крв, потоа бели дробови и бубрези (со Универзитетот во Кембриџ) надвор од телото, прашањето останало: може ли орган трансформиран од ензими да преживее во рамките на човечкиот имунолошки систем?
Одговорот дошол кон крајот на 2023 година за време на патувањето на д-р Кижакедату во странство. „Нашите соработници ми ги покажаа своите податоци каде што, користејќи ги нашите ензими, тие трансформирале човечки бубрег и го трансплантирале во примател со мозочна смрт. Функционираше брилијантно.“
Антигените на крвните групи дејствуваат како етикети со имиња на клетките, а ензимите на UBC дејствуваат како молекуларни ножици, отсекувајќи ја „етикетата со име“ што ја идентификува крвната група А и откривајќи ја крвната група О под неа. „Тоа е како да се отстрани црвената боја од автомобил и да се открие неутрален прајмер“, рече д-р Витерс. „Откако тоа ќе се направи, имунолошкиот систем повеќе не го гледа органот како туѓ.“
Следната пречка е регулаторното одобрување за клинички испитувања, а партнерската компанија Avivo Biomedical, спиноф на UBC, ќе го води развојот на овие ензими за апликации за трансплантација и ќе овозможи создавање универзална донорска крв по потреба за трансфузиона медицина.
„Вака изгледа кога годините основна наука конечно ќе се поврзат со пациентите“, рече д-р Витерс. „Гледајќи како нашите откритија се приближуваат до влијанието во реалниот свет е она што нè држи да продолжиме.“
(Vidi.hr)
