Трендот на зголемување на каматните стапки од страна на ЕЦБ ќе продолжи и годинава. До јуни треба да се знае дали строгата монетарна политика на континуираното зголемување на каматните стапки на ЕЦБ сепак ќе ја заузда инфлацијата, а во втората половина од годината може да се очекува забавување на нивниот раст. Одлуките на ЕЦБ и кај нас имаат свој одраз, па несомнено ќе поскапат кредитите кои се приспособени на Еурибор, како и другите кредитни производи.
Европската централна банка, предводена од Кристин Лагард, четири пати ги зголеми каматните стапки во 2022 година со цел да ја намали инфлацијата предизвикана од енергетската криза и воените настани во светот. Таа ги зголеми каматните стапки за 75 базични поени во октомври и септември, а за 50 во јули, што го означи излегувањето на нејзините стапки од негативна територија за прв пат од 2014 година. Последното зголемување што го презеде беше зголемување од 50 базични поени, така што сегашната вредност е 2 отсто.
За кредитните проекции за 2022 година, експертите велат дека останува да се види дали мерките што ги презема ЕЦБ имаат ефект врз ограничувањето на инфлацијата, бидејќи доколку се утврди дека немаат, ќе мора дополнително да ги зголеми каматните стапки.
Сите мерки што ги презема централната банка од јули 2022 година веќе треба да имаат некаков ефект. На крајот на март централната банка ќе изготви извештај за инфлацијата, кога врз основа на референтна анализа на сите релевантни податоци ќе се види дали мерките за зголемување на каматните стапки имале влијание врз намалувањето на инфлацијата. Цената на нафтата е релативно мирна, стивнаа цените на основната храна како пченицата и пченката, што ќе влијае на извештајот во март. Големото зголемување на каматните стапки ја намалува економската активност, компаниите помалку се задолжуваат и тоа доведува до рецесија. Затоа ЕЦБ ја објавува одлуката за зголемување за да може и економијата и поединците да се прилагодат, бидејќи неизвесноста во економијата е многу непријатна и предизвикува шокови.
Одлуката на ЕЦБ за зголемување на каматната стапка најмногу ќе ги погоди оние кои релативно неодамна подигнале кредити со променлива каматна стапка.
Се зависи од тоа колку ќе ги зголеми ЕЦБ, дали ќе биде 0, 25 или 0,50 базични поени, но секако ќе влијае на сите кредити со променлива каматна стапка, односно на оние кои зависат од еурибор. Секое зголемување во зависност од големината на кредитот, во кој рок на отплата е, дали е почеток, средина или крај, каматата најмногу ќе се одрази на оние кои земале кредит релативно неодамна, нешто помалку на оние кои се на половина пат, а најмалку на оние кои се при крај со отплатата на кредитите.
Според експертите оваа година може да има мали зголемувања, што го гледаме според ФЕД и ЕЦБ. Може да биде 0,25 или 0,50 базични поени, можеби најмногу до 1. Оваа година очекуваат стабилизација, но растот ќе забави, а дури од следната година се очекува благо намалување.
Одговарајќи на прашањето какви се проекциите за 2023 година и што може да очекуваме од растот на каматите, експертите посочуваат на полоши понуди од банките и повисоки цени на многу банкарски производи, како и дека граѓаните ќе бараат поедноставни понуди за да ги намалат потенцијалните ризици.
Очигледно е дека понудата на банките ќе биде нешто полоша и тие мора да калкулираат со таа референтна каматна стапка. Кредитните производи ќе поскапат. Очекувањата се дека поединците повеќе ќе се префрлаат на потрошувачки и готовински кредити, од кои побрзо излегуваат и имаат помала вредност и преземаат помал ризик отколку со долгорочните заеми.
Просечната каматна стапка по која група избрани европски банки си позајмуваат пари една на друга или Еурибор (Euro Interbank Offered Rate) се објавува секој ден во 11 часот. Тие ги објавува Томсон Ројтерс, а ги надгледува Европската банкарска федерација. Ги има повеќе, а најпознати се тримесечните, шестмесечните и дванаесетмесечните.
Така, ратите на кредитите се усогласуваат на шестмесечниот еурибор двапати годишно, т.е. 30 јуни и 31 декември. Тримесечниот еурибор се коригира на секои 3 месеци, на 31 март, 30 јуни, 30 септември и 31 декември.
Според последните јавно достапни податоци, Еурибор, за кој се врзуваат ратите, моментално се движи на следните нивоа:
Еурибор 1M (едномесечен): 2,130 отсто
Еурибор 3М (квартален): 2,492 отсто
Еурибор 6М (шестмесечен): 2,9242 отсто
Еурибор 12 милиони (дванаесетмесечен): 3,356 отсто
(Denar.mk)
(фото: Flickr)
