Иако универзумот е огромен, областа околу нашата планета станува сè погуста и се поопасна. Според последниот извештај на Европската вселенска агенција (ESA), повеќе од 6.600 тони вселенски отпад моментално орбитираат во ниската орбита на Земјата. Ова е значителен скок од 6.000 тони во 2023 година, според НАСА.
Проблемот е главно невидлив за нас на Земјата, но последиците се сериозни. Сателитите се клучни за навигацијата, телекомуникациите, временската прогноза, набљудувањето на Земјата и националната безбедност. Секое парче отпад, без разлика на големината, е потенцијална опасност за тие системи.
Од ESA објаснуваат дека дури и фрагмент од еден сантиметар во орбитата има енергија на рачна граната. Во моментов се проценува дека во орбитата има најмалку 1,2 милиони објекти поголеми од еден сантиметар. Секој од нив може да предизвика верижни судири и да создаде стотици нови парчиња, што во вселенската индустрија се нарекува Кеслер ефект.
Ситуацијата е особено сериозна на надморска височина од околу 550 километри, каде што, според софтверот за симулација на отпад на ESA, има речиси исто толку отпад колку што има активни сателити. Од почетокот на вселенската ера, бројот на објекти, нивната вкупна маса и површина постојано растат, а минијатуризацијата на сателитите и комерцијалните соѕвездија дополнително ја влошија ситуацијата.
2024 година беше особено тешка, со неколку големи инциденти со фрагментација и повеќе помали судири, што доведе до регистрација на над 3.000 нови објекти во орбитата.
Иако во моментов не постојат обврзувачки меѓународни закони за отстранување на орбиталниот отпад, вселенските агенции и организации поставија упатства за намалување на создавањето на нови отпадоци. Ова вклучува дизајнирање вселенски летала со системи за безбедно отстранување на крајот на мисијата, користење материјали кои го минимизираат ризикот од експлозии и развивање механизми кои спречуваат делови да се откачат за време на мисијата.
Во 2028 година ESA планира да го лансира вселенското летало ClearSpace-1, кое ќе користи четири „маши“ за да го отстрани од орбитата стариот сателит PROBA-1. Дополнително, јапонската компанија Astroscale развива свои мисии за чистење на вселенскиот отпад, а двете компании се ангажирани од Британската вселенска агенција да ги отстранат неактивните британски сателити до следната година.
Доколку овие мисии бидат успешни, тие ќе бидат првите вистински обиди за чистење на вселенскиот отпад. Сепак, чистењето дури и на некои од постојните остатоци во орбитата ќе биде тешко и одзема многу време.
(New Atlas)
(фото: Pixabay)
