Климатската криза ги топи ледените брегови и глечерите низ целиот свет, а една од неочекуваните последици може да биде бран одмоќни и експлозивни вулкански ерупции, предупредува најновата научна студија. Како што мразот се повлекува, огромниот притисок врз подземните магматски комори се намалува, што драматично ја зголемува веројатноста за ерупции.
Овој феномен веќе е забележан во Исланд, остров кој се наоѓа на спој на тектонски плочи, но истражувањето спроведено во Чиле е првото што потврдува дека слично зголемување на вулканската активност се случило на континентите по крајот на последното ледено доба.
Научниците предупредуваат дека најголемата опасност од повторно будење на вулканите му се заканува на Западен Антарктик, каде што најмалку 100 вулкани се скриени под огромна ледена покривка. Бидејќи глобалното затоплување, поттикнато од согорувањето на фосилни горива, неумоливо го топи мразот, многу е веројатно дека тој целосно ќе се повлече во наредните децении и векови.
Иако вулканските ерупции можат да ја оладат планетата на краток рок со ослободување на честички што ја рефлектираат сончевата светлина, долгорочниот ефект е спротивен. Честите и моќни ерупции ослободуваат огромни количини на стакленички гасови, како што се јаглерод диоксид и метан, во атмосферата. Ова би можело да создаде опасен маѓепсан круг: повисоките температури го топат мразот, што предизвикува повеќе ерупции, кои пак ја загреваат планетата уште повеќе.
„Како што глечерите се повлекуваат поради климатските промени, нашите наоди сугерираат дека вулканите ќе еруптираат почесто и експлозивно“, вели водечкиот автор, Пабло Морено-Јегер од Универзитетот во Висконсин-Медисон.
Тие се фокусирале на вулканот Мочо-Чошуенко, каде што биле во можност да ја реконструираат неговата историја со анализа на карпите. Користејќи радиометриско датирање, тие ја утврдиле староста на карпите формирани пред, за време и по последното ледено доба, кога патагонискиот леден покрив бил дебел дури 1.500 метри.
Податоците недвосмислено покажале дека огромната маса мраз ги потиснувала ерупциите илјадници години (пред помеѓу 26.000 и 18.000 години). Ова овозможило огромен резервоар на магма да се акумулира на длабочина од 10 до 15 километри. Кога мразот почнал да се топи пред околу 13.000 години, притисокот одеднаш паднал. Гасовите во стопената карпа се прошириле, што довело до серија експлозивни ерупции.
„Откако мразот се стопил, вулканот не само што почнал да еруптира многу почесто, туку го променил и својот хемиски состав. Нашата студија покажува дека овој феномен не е ограничен само на Исланд, туку многу веројатно може да се случи на Антарктикот, но и во други региони како што се делови од Северна Америка, Нов Зеланд и Русија, кои сега бараат наше целосно научно внимание“, објасни Морено-Јегер. Додека ерупциите биле потиснати од мраз, магмата ги стопила околните карпи на Земјината кора, правејќи ја погуста, повискозна и значително поексплозивна кога се ослободувал притисокот.
„Нашата студија покажува дека овој феномен не е ограничен само на Исланд, туку многу веројатно може да се случи на Антарктикот, но и во други региони како што се делови од Северна Америка, Нов Зеланд и Русија, кои сега бараат наше целосно научно внимание“, заклучи тој.
Иако одамна е познато дека глобалната вулканска активност се зголемила за два до шест пати по повлекувањето на мразот на крајот од последното ледено доба, чилеанската студија е една од првите што детално го објаснува механизмот на овој процес. Сличен феномен е забележан и во анализата на карпите во источна Калифорнија уште во 2004 година.
(Index.hr)
(фото: Flickr)
