Пластиката се користи на различни начини во индустрии како што се автомобилската, градежната и хемиската индустрија, како и во здравството. Проекциите покажуваат дека до 2050 година глобално ќе се генерираат дополнителни 33 милијарди тони пластика, а голем проблем е микропластиката, која постепено ќе биде забранета.
Од лична фрустрација од количината пластика што ја користиме и фрламе секој ден, пријателите и колеги Никола Ѓурашковиќ и Недељко Тица пред пет години ја добија идејата да обезбедат алтернатива на пластиката. Ја пронајдоа во материјал на база на пченка, и така се роди стартапот Sferikon.
„Сфативме дека дел од нашата одговорност како индустриски дизајнери е да создаваме и да предлагаме еколошки производи со кружни принципи и одржливи вредности. На почетокот се едуциравме и ги следевме случувањата на ниво на ЕУ, што вклучуваше воведување на законски рамки за одржлив развој и создавање на креативната филозофија на иницијативата „Нов европски Баухаус“. Кога стекнавме доволно знаење, почнавме да создаваме список со работи потребни за производот што го создававме да се смета за еколошки, а првата пречка беше пронаоѓањето на соодветен еколошки материјал“, вели Никола Ѓурашковиќ, директор на стартап компанијата.
Повеќето материјали што всушност биле еколошки биле во фаза на истражување и развој, а потоа почнале да ги гледаат недостатоците на овие материјали, како што е бавниот процес на производство, што го гледаат како сериозна пречка бидејќи имаат доволно вистинско искуство од индустријата. Барајќи решение што би можело да ја замени пластиката во секојдневните предмети, го откриле потенцијалот во остатоците од растението пченка, поточно во кочаните од пченка, кои честопати не се користат одржливо во земјоделството.
„Со помош на професорката Ирена Живковиќ, експерт за композитни материјали и инженерство на материјали, развивме биокомпозит кој е целосно биоразградлив и може да се користи во индустриското производство како додаток во постојната технологија за производство на пластика. Минатата година добивме поддршка од Фондот за иновации на Република Србија, преку програмата Smart Start, за развој на биокомпозит материјал базиран на пченка што го нарековме SferiCorn, со фокус на неговата примена во MVP производот ofinger за одржливата модна индустрија“, додава Ѓурашковиќ.
Процесот од суровина до употреблив материјал започнува на полето каде што се собираат стеблата од пченка (стебла и лисја), кои потоа се чистат и се кинат. Овие влакна се мешаат со биоразградливи врзива кои се развиваат во соработка со научни институции. Добиениот материјал се обликува во гранули кои можат да се користат во стандардни машини за лиење со вбризгување, исто како пластиката.
На овој начин тие произведуваат функционални предмети без штетно влијание врз животната средина.
„Овој процес е директен и ефикасен – пченкарниот кочан што го користиме е секундарна суровина од земјоделско производство, што значи дека не користиме дополнителни земјишни ресурси за производство на материјалот. Користиме локални суровини, што создава нови вредносни синџири во руралните средини и ги применува принципите на одржлив развој во пракса. Со користење на овој биоотпад или биомаса во финалниот материјал SferiCorn, постигнуваме значителна заштеда на јаглероден отпечаток од -64% јаглерод диоксид во споредба со традиционалната пластика. Ако производот SferiCorn се компостира на крајот од својот животен циклус, може да се каже дека е целосно јаглеродно негативен. Со давање вредност на биомасата од пченка, се обидуваме да го елиминираме нелегалното согорување, што предизвикува екстремна штета на целата животна средина“, објаснува Ѓурашковиќ.
Материјалот SferiCorn може да се користи практично насекаде каде што пластиката е моментално присутна, но каде што не е нужно потребна во нејзината најтрајна форма.
Како вистински пример Ѓурашковиќ ја посочи закачалката за алишта, кој е идеална бидејќи има краток век на траење и често се користи во модната индустрија, која сè повеќе бара одржливи решенија.
„Развивме компостирачка и рециклирана заксчалка која ги содржи сите перформанси на стандардната, но е целосно еколошка. Покрај тоа, работиме на развој на пакување, додатоци за дома, па дури и делови за автомобилската индустрија, со цел да ја демонстрираме неговата широка применливост. Гранулатот SferiCorn е адаптиран за производи од трајни добра, додека развиваме и други верзии на материјалот за еднократна употреба“, додава тој.
Првиот пилот-производ беше био закачалка, лабораториски тестирана во соработка со неколку институти и универзитети. Тие моментално се во транзиција од TRL4 во TRL5 (ниво на технолошка подготвеност), па затоа следната фаза бара скалирање на производствената линија за да се добијат поголеми количини на гранулат SferiCorn, со цел да се изврши валидација во реални индустриски услови.
(Biznis.rs)
(фото: Sferikon)
