Човечкиот мозок целосно се преобликува пет пати во текот на животот, утврдија научниците. Ремоделирањето на мозокот е придружено со различни начини на размислување како што растеме, созреваме и старееме, според истражување објавено во списанието Nature Communications.
Овие фази даваат важен увид во тоа зошто нашите мозоци се најдобро опремени во различни фази од животот или кога се најранливи, рече Алекса Мусли од Универзитетот во Кембриџ, Тие ни помагаат да разбереме зошто некои мозоци се развиваат различно во важни периоди од животот, на пример во форма на потешкотии во учењето кај децата или деменција во старост.
Истражувачите анализирале околу 3.800 збирки податоци од луѓе до 90 години без позната невролошка болест. Тие користеле дифузиони МРИ скенирања, кои ги покажуваат невронските врски со следење на движењето на молекулите на водата низ мозочното ткиво.
Тие го користеле ова за да идентификуваат четири важни тополошки пресвртници во текот на животниот век – на околу 9, 32, 66 и 83 години, велат истражувачите. Секоја од овие возрасни групи означува почеток на нов период на развој, придружен со карактеристични промени поврзани со возраста во структурата на мозокот.
Според студијата, најдолгата фаза е зрелоста, која трае повеќе од три децении.
Од новороденче до дете – градење
Во првата фаза, од раѓање до околу деветгодишна возраст, бројот на синапси што прекумерно се произведуваат во мозокот се намалува. Поактивно користените врски меѓу невроните се задржуваат. Првата пресвртница, околу деветгодишна возраст, е придружена со остра промена во когнитивните способности, но и зголемен ризик од ментални нарушувања, велат истражувачите.
Адолесценција и рана зрелост – врвни перформанси
Помеѓу околу 9 и 32 години мозокот влегува во својата втора фаза – и навистина го започнува својот врв. Организацијата на комуникациските мрежи на мозокот станува сè пософистицирана. Ова се карактеризира со брза комуникација низ целиот мозок, во комбинација со подобрени когнитивни перформанси. Адолесценцијата е единствената фаза од животот во која се зголемува невронската ефикасност, вели Мусли.
Возрасен мозок – три децении стабилност
Истражувачкиот тим вели дека мозокот, во просек, достигнува врвни перформанси во раните триесетти години, што ја означува најважната пресвртница во целиот наш животен век. Околу 32-годишна возраст ги гледаме најголемите промени во невронската поврзаност и најголемата целокупна промена во развојот во споредба со која било друга пресвртница, вели Мусли.
Точното време варира и делумно зависи од културните, историските и социјалните фактори. Во споредба со претходните фази, архитектурата на мозокот се стабилизира – и останува таква околу три децении. Постои плато во интелигенцијата и личноста, велат научниците.
Средината на 60-тите – започнува раното стареење
Околу 66-годишна возраст се јавува најмалку изразена пресвртница без големи структурни промени – во средината на 60-тите години, постепеното ремоделирање на мозочните мрежи го достигнува својот врв. На оваа возраст луѓето се изложени на зголемен ризик од разни здравствени проблеми што можат да влијаат на мозокот, како што е високиот крвен притисок, вели Мусли.
Доцно стареење – последната фаза од развојот
Последната пресвртница се случува околу 83-годишна возраст, кога човечкиот мозок влегува во доцната фаза на стареење. Поврзаноста на невроните продолжува да опаѓа. Бидејќи студијата не вклучувала испитаници постари од 90 години, периодот на студијата се проширил само на таа возраст.
Научниците се надеваат дека идните студии ќе вклучат поголеми примероци и ќе ги испитаат разликите специфични за полот.
Разбирањето дека структурниот развој на мозокот не е прашање на постојан напредок, туку на неколку важни пресвртници, ќе ни помогне да препознаеме кога и како неговата поврзаност е ранлива на нарушување, вели главниот автор на студијата Данкан Астл од Универзитетот Кембриџ.
(Dnevnik.hr)
(фото: Heute.at)
