Рециклирањето стана втора природа за многумина од нас, но кои производи во Европа сè уште се борат да најдат втор живот? Во 2023 година оштините собрале половина тон отпад по лице во ЕУ, покажуваат најновите бројки, при што само околу 48% од тој отпад се рециклира.
Притисокот сега е да се подигне таа статистика. Новите правила на ЕУ наведуваат дека до крајот на оваа година 55% од комуналниот отпад и 65% од отпадот од амбалажи мора да бидат подготвени за повторна употреба или рециклирање. Но, европските земји се борат да ги постигнат овие цели.
Проценките покажуваат дека 2/3 од земјите на ЕУ ќе пропуштат најмалку една цел, а десет земји-членки, вклучувајќи ги Грција, Унгарија и Полска, ризикуваат да ги пропуштат двете цели. Значи, кои производи се покажаа како најтешки за рециклирање – и што се прави за да се реши тоа?
Околу 75% од стаклената амбалажа во Европа (на пр. шишиња и тегли) се рециклира секоја година, од кои повеќето се топат и се преработуваат како нова стаклена амбалажа. Но, стаклото кое се наоѓа во рендгенските цевки, ЛЦД и екраните на паметните телефони често се хемиски изменети. На пример, стаклото во екраните на паметните телефони може да биде хемиски зајакнато за да ги направи поотпорни на пукнатини или гребнатини. Ова го отежнува топењето на конвенционалните печки затоа што за да се промени температурата на само неколку степени потребно е многу време.
Наместо тоа, со проектот Everglass, финансиран од ЕУ, се создава прототип на машина за рециклирање стакло што користи ласер за топење на стаклото. За разлика од печката, ласерот може брзо да се прилагоди на температурата потребна за да се стопи секаков вид стакло, па дури и да се преобрази на нови производи. Тие се надеваат дека машината ќе може да ги рециклира и медицинските стаклени ампули што се користат за складирање на вакцините COVID-19.
Откако беа измислени во 1984 година, побарувачката за неодимиумски магнети само порасна. Тие остануваат најсилните магнети на пазарот и сега можат да се најдат во турбините на ветер, моторите на електричните автомобили, па дури и во е-скутерите. Но, магнетите се направени од она што ЕУ го нарекува „критични суровини“ – материјали кои се важни за индустријата, но обезбедени од геополитички ризични области. Тоа значи дека суровините може да се рециклираат, но досега не постои работен индустриски или комерцијален процес за да се направи тоа. Засега никој не знае како најдобро да се справи со овој иден отпад.
Поради силата на овој тип на магнети, му треба посебно внимание и опрема. Затоа се работи на проект за безбедно рециклирање на овие магнети наречен Harmony, финансиран од ЕУ. Овој меѓународен проект бара начини за подобрување на целиот процес на рециклирање – од подобро собирање и потпомогнато демонтирање, до враќање на металите и создавање на нови магнети. Ова ќе помогне да се изгради идна европска индустрија за рециклирање магнети.
ЕУ генерира над 59 милиони тони отпад од храна секоја година, што е приближно еднакво на 132 килограми по жител. Од ова, 11% се добиени од хотели, ресторани и угостителство услуги (HORECA). Се проценува дека 99% од отпадот HORECA се депонира. Иако некои може да станат компост, ова обично нема доволно хранливи материи во почвата за земјоделство.
Проектот LANDFEED, финансиран од ЕУ, има за цел да го трансформира отпадот од рестораните и прехранбените услуги во био-базирани ѓубрива, погодни за користење на фармите. Ова е тешко бидејќи секоја серија отпадоци од храна е различна и голем дел од технологијата за третман на отпадот од храна е сè уште во рана фаза на развој. Проектот се фокусира на процесите и технологиите кои можат да се прилагодат на овие предизвици за да создадат одржливи ѓубрива. Тие користат метод на „ферментација во цврста состојба“ за да одгледуваат микроорганизми во отпадот од храна користејќи малку или без вода. Овие микроорганизми потоа можат да произведат ензими за варење на отпадот и да произведат „биоактивни соединенија“ – молекули кои им помагаат на растенијата да растат подобро.
Иако се Божји дар за родителите, пелените за еднократна употреба се докажаа како голема еколошка главоболка. Аналитичарите проценуваат дека секоја година се фрлаат 46 милијарди пелени, иако на повеќето пелени за еднократна употреба им требаат од 150 до 500 години за да се разградат (биоразградливите алтернативи бараат околу 50 години).
Во пелените суперапсорбирачките полимери, кои ја апсорбираат влагата, го отежнуваат нивното рециклирање. Овие полимери формираат гел кога се влажни и мора прво да се обработат за да се ослободи влагата пред да се исечат на мали парчиња за пластиката и влакната потоа да се рециклираат. Ова честопати е долг, скап процес, што значи дека повеќето од овие пелени завршуваат во фабрики за спалување.
Компанијата Diaper Recycling Europe изгради пилот фабрика со седиште во Холандија за третман на овој отпад. Процесот вклучува деактивирање на полимерите, одвојување на материјалите и отстранување на какви било патогени или лекови траги од рекултивираните материјали и отпадните води. Фабриката досега докажа дека може да ги одвои сите материјали од пелените, а во подоцнежна фаза ќе ги деконтаминира материјалите и отпадните води. Подоцнежната фаза ќе го полуавтоматизира процесот во поголем обем.
Отпушоците од цигари одамна се зло за чистачите на улици и посетителите на плажите низ цела Европа. Истражувањата покажаа дека овие небиоразградливи отпушоци од цигари содржат над 7.000 токсични хемикалии, кои се ослободуваат во морската средина. Тешкотијата при нивното рециклирање се сведува на тешкотијата при нивното собирање. Догорчињата од цигари се скапи и незгодни за собирање бидејќи лесно се шират низ околината, мали се и тешко се издвојуваат од другиот отпад.
Но, како што остануваат во околината, тие испуштаат штетни хемикалии, кои можат да им наштетат на почвените бактерии и морскиот свет. Затоа, неколку европски стартап компании се обидуваат да го решат ова со поставување на нови корпи за цигари во градовите и потоа претворајќи ги догорчињата во нови производи.
Италијанскиот стартап Re-Cig инсталираше над 4.500 канти за цигари во сите региони во земјата. Откако ќе се соберат, догорчињата од цигарите потоа се мијат, сушат и се мешаат на контролирана температура за да се извлече пластичниот полимер наречен целулозен ацетат. Ова потоа се меле во гранули, за повторно да се користи во области како што се 3Д принтерите. Денес Re-cig соработува со повеќе од 350 компании и 80 јавни администрации.
(EuroNews Green)
