Земјата има четири годишни времиња благодарение на навалувањето на нејзината ротациона оска, но таа не е единствената планета со сезонски промени. Други планети, џуџести планети и месечини во Сончевиот систем, исто така, имаат свои сезонски циклуси и тие можат да бидат значително поекстремни или невообичаени од оние на Земјата.
Годишните времиња на Земјата се случуваат затоа што нејзината оска на ротација е навалена за околу 23,5 степени. Кога Земјата е на едната страна од Сонцето, северната хемисфера е свртена кон Сонцето и го доживува летото, додека јужната хемисфера ја доживува зимата и обратно шест месеци подоцна.
Марс, со наклон од околу 25 степени, има слична сезонска поделба. На нејзините полови има постојана темнина или светлина во зависност од сезоната, слично на Земјата. Сепак, зимите на Марс вклучуваат замрзнат јаглерод диоксид (сув мраз), кој може да формира пукнатини слични на пајажина на површината.
Спротивно на тоа, Меркур практично нема навалување, па затоа не доживува речиси никакви сезонски промени. Уран, од друга страна, има екстремно навалување од околу 90 степени, што значи дека неговите полови можат да бидат директно свртени кон Сонцето или целосно во темнина долги периоди. Поради ова, Уран има исклучително интензивни сезони: лета со бескрајна дневна светлина и зими во вечна темнина.
Освен наклонетоста, обликот на орбитата влијае и на сезонските промени. Повеќето планети не кружат околу Сонцето во совршен круг, туку во елипса. Тоа значи дека во некои делови од орбитата се поблиску до Сонцето, а во други се далеку. Меркур има многу ексцентрична орбита, што дополнително ги засилува неговите сезонски варијации. Плутон има уште поекстремна орбита, што предизвикува големи климатски разлики во текот на неговата година.
И наклонот и обликот на орбитата може да се променат со текот на времето. На пример, Марс не секогаш имал наклон од 25 степени; во текот на изминатите неколку милијарди години неговото навалување варира од 10 до над 40 степени, предизвикувајќи големи промени во неговите сезони. Земјата, напротив, има стабилно навалување, што придонесува за долгорочна стабилност на годишните времиња и можеби дури и овозможи развој на живот.
Научниците сега ги проучуваат сезонските промени на далечните егзопланети за да ги проценат нивните услови за живот. Сепак, засега се чини дека умерените сезони на Земјата и стабилната ротација се сосема уникатни во познатиот универзум.
(Life Science)
(фото: Flickr)
