Првиот третман со матични клетки во светот за враќање на видот означува голем напредок во грижата за очите. Тројца лица со длабоко оштетен вид на кои им биле трансплантирани матични клетки забележале значителни подобрувања во видот кои траеле повеќе од една година, што претставува значителен напредок во обновувањето на слепилото.
Четвртото лице со многу компромитиран вид забележало подобрување, иако тоа не траело. Овие четворица се првите кои добиле трансплантација на репрограмирани матични клетки за заздравување на повредените рожници, чистата надворешна површина на окото.
Истражувањето беше објавено на 8 ноември во списанието Nature.
„Резултатите заслужуваат третман на повеќе пациенти“, вели истражувачот за матични клетки Жан Лоринг од Scripps Research во Ла Јола, Калифорнија.
Лимбалниот прстен, темниот прстен околу ирисот, содржи резервоар од матични клетки кои го одржуваат здрав најоддалечениот слој на рожницата. Кога овој витален извор на подмладување е исцрпен – нарушување познато како дефицит на лимбални матични клетки (LSCD) – ткиво со лузни се формира на рожницата, што на крајот доведува до слепило. LSCD може да биде предизвикана од оштетување на очите, како и од автоимуни и наследни болести.
Третманите за LSCD се ограничени. Тие обично бараат трансплантација на клетки на рожницата произведени од матични клетки извадени од здравото око на една личност, што е инвазивен процес со сомнителни резултати.
Кога двете очи се заболени, трансплантацијата на рожницата од починати донори е опција. Сепак, имунолошкиот систем на примачот може да ги отфрли.
Кохџи Нишида, офталмолог на Универзитетот во Осака во Јапонија, и неговите колеги направиле трансплантација на рожница користејќи алтернативен извор на клетки: индуцирани плурипотентни матични клетки (iPS).
Тие зеле крвни зрнца од здрав дарител и ги репрограмирале во состојба слична на ембрионот, а потоа ги трансформирале во тенок, проѕирен лист од корнеални епителни клетки. Од јуни 2019 до ноември 2020 година тимот запишал две жени и двајца мажи на возраст меѓу 39 и 72 години со LSCD во двете очи.
Како дел од операцијата, тимот го изгребал слојот од ткиво со лузна што ја покрива оштетената рожница само на едното око, а потоа зашиени на епителни листови добиени од донаторот поставиле мека заштитна контактна леќа на врвот.
Две години по примањето на трансплантацијата, ниту еден од примателите не доживеал сериозни несакани ефекти. Не се формирале тумори – познат ризик кај растење на iPS клетките – и не покажувале јасни знаци дека биле нападнати од имунолошкиот систем на примателите, дури и кај двајцата пациенти кои не примиле имуносупресивни лекови.
По трансплантациите сите четворица приматели покажале моментални подобрувања во нивниот вид и намалување на површината на рожницата погодена од LSCD. Подобрувањата продолжиле само кај еден примател, кој покажал мали промени во текот на едногодишниот период на набљудување.
Барти вели дека не е јасно што точно предизвикало подобрување на видот. Можно е самите трансплантирани клетки да се зголемиле во рожницата на примателот.
(Interesting Engineering)
(фото: Flickr)
