Кога финскиот инженер Ари Курви се тушира со топол воздух или го зголемува термостатот во својот стан, тој ја користи отпадната топлина генерирана од центар за податоци од 75 мегавати оддалечен 5 километри. Додека неговите компјутерски сервери работат низ терабајти дигитални информации за да поддржат видеоповици, системи за навигација во автомобили и веб пребарувања, сложен систем од цевки и пумпи ја собира отпадната енергија и ја доставува до домовите во градот Мантсала во јужна Финска.
Откако започна со работа пред околу една деценија, центарот за податоци обезбедува топлина за градот. Минатата година загреа еквивалент на 2.500 домови, околу две третини од потребите на Мантсала, намалувајќи ги трошоците за енергија за жителите и помагајќи да се ублажат еколошките недостатоци поврзани со инфраструктурата за компјутерска обработка која троши многу енергија. Некои од најголемите технолошки компании во светот сега го прифаќаат обновувањето на топлината од центрите за податоци во обид да станат поодржливи.
Курви е еден од пионерите на оваа нова технологија. Како инженер и раководител на проекти за HP почнувајќи од 1980-тите години тој поминал години работејќи со бучавата на купови хардвер во топли серверски соби за време на ледените фински зими. Тоа го натера да помисли дека мора да постои добар начин да се искористи таа потрошена топлина.
„Првично, бев фокусиран на здравјето на серверот“, рече Курви. „Имав разбирање дека топлината внатре е штетна, но кога самиот излегов надвор од зградата, ми требаше таа топлина затоа што беше ладно. Дојдов до ова едноставно разбирање: Има топлина, има студ и можеби можеме да размениме нешто тука.“
Тој првпат го применил концептот во 2009 година, во центар во Куопио во централна Финска, каде што отпадната топлина била продавана назад на сопственикот на зградата. Пет години подоцна тој се проширил и ја водел работата во објектот на Nebius Group NV, кој го загрева неговиот дом. Проектот за Nebius, вели тој, означил значаен чекор напред – прв пат технологијата да биде применета на толку голем обем во Финска, а можеби дури и глобално.
Сега најголемиот проект со технологија за обновување на топлината било каде во светот е во тек, веднаш надвор од Хелсинки. Microsoft Corp. гради кластер од центри за податоци кои кога ќе бидат завршени, треба да обезбедат греење за 40% од Еспо, вториот по големина град во Финска. Тоа се околу 100.000 домови. Локална термоцентрала на јаглен веќе е затворена бидејќи повеќе не е потребна.
Повеќе големи проекти за фински центри за податоци што користат обновување на топлина се објавени во мај и март; Други примери веќе се во тек во Шведска.
Ниеден центар за податоци не е добар за животната средина, но проекти како овој можат да помогнат во ублажувањето на нивните негативни ефекти, бидејќи побарувачката за компјутерска моќ расте глобално. Најголемите комерцијални центри за податоци – таканаречените хиперскални објекти – можат да потрошат електрична енергија колку што е потребно за еден град, огромното мнозинство произведено од загадувачки фосилни горива. А со растечкото усвојување на вештачката интелигенција, ќе им треба уште повеќе. Потрошувачката на електрична енергија од индустријата на глобално ниво се очекува да се зголеми за 50% до 2027 година од 2023 година, според Goldman Sachs Group Inc., а извештај објавен од Меѓународната агенција за енергија во април предвидува дека побарувачката за енергија од центрите за податоци ќе се удвои до 2030 година.
Со студена клима и електрична мрежа доминирана од обновливи извори – главно хидроелектрична, ветерна и нуклеарна – нордискиот регион стана магнет за технолошките компании кои поставуваат серверски фарми. Тука, центрите за податоци често можат да се ладат само со обичен надворешен воздух, намалувајќи ја нивната потрошувачка на енергија. Друга предност е што регионалните цени на електричната енергија се меѓу најниските во светот – околу половина од стапката во Германија, една од најдобрите земји за центри за податоци.
Но, вистинската вредност на регионот се наоѓа под земја, во десетиците илјади милји изолирани цевки што се извиваат под домовите и канцелариите. Многу градови во Финска се потпираат на окружни енергетски системи, во кои централната постројка за производство дистрибуира пареа или прегреана вода до поединечни згради, кампуси или цели населби. Тоа е принцип што датира од антички Рим, но првите комерцијални системи се појавија во 19 век; стотици градови во Северна Америка, вклучувајќи ги Њујорк, Бостон и Филаделфија, активно се користат „парни области“.Енергијата на областите е честа појава и во Европа и Азија.
(Bloomberg)
(фото: Stock Cake)
