Од акумулацијата на богатство и даночните олеснувања за милијардерите, до неплатената работа за жените и климатските штети, новиот Извештај за светската нееднаквост покажува свет во кој економскиот поредок е сè повеќе наклонет кон мала, ултрабогата елита.
Според најновите податоци, помалку од 60.000 од најбогатите луѓе на планетата, односно доволно за еден фудбалски стадион, поседуваат повеќе богатство од половина од човештвото заедно.
Извештајот укажува на огромни разлики во приходите и средствата, што директно се прелева во политичката моќ. Глобалната елита, која сочинува само 0,001% од населението, е три пати побогата од долната половина од светот, објавува Euronews Business.
Иако се толку богати, нивниот придонес во јавните финансии е – скромен. Даночните стапки растат за поголемиот дел од населението, но драматично опаѓаат за милијардерите и сопствениците на огромен капитал.
Во пракса, лекарите, инженерите и професорите плаќаат поголем процент од својот приход на државата отколку милијардер чие богатство е скриено во офшор структури или доаѓа од капитални добивки.
Ова, се вели во извештајот, не само што ја поткопува даночната правда, туку и ги лишува општествата од средства за образование, здравство и климатски акции.
Во просек, човештвото работи помалку отколку порано, но мажите имаат најголема корист од овој напредок. Целокупниот товар врз жените, особено преку неплатена домашна работа, останува огромен.
„Оваа нееднаква распределба на времето најдобро покажува дека подобрите услови за работа не донеле автоматски родова еднаквост“, се вели во извештајот.
Кога ќе ги погледнете платите, сликата е слична. Уделот на жените во вкупниот приход од трудот е сè уште далеку од еднаков.
Денес, жените глобално добиваат само околу една третина од вкупниот приход од трудот, а во ниту еден дел од светот рамнотежата не е 50:50. Најголемите јазови се во Јужна Азија, Блискиот Исток и делови од Африка, каде што жените придонесуваат помалку од 25% од вкупниот приход.
Климатските нееднаквости се можеби највидливата форма на глобална нееднаквост.
Просечниот член на најбогатите 10% во САД емитува повеќе од 40 пати повеќе јаглерод од најбогатите 10% во Нигерија. 1% во светот емитува околу 75 пати повеќе јаглерод од некој во најниските 50%.
Традиционално, емисиите се мереле преку потрошувачката – кој што купува. Но, извештајот нагласува дека ова е само едната страна од приказната. Обичните луѓе честопати немаат избор: буџетите се ограничени, информациите се оскудни, а „позелените“ алтернативи ретко се достапни.
Од друга страна, сопствениците на фабрики, енергетски компании и големи индустриски постројки одлучуваат каде тече капиталот и директно имаат корист кога индустриите што загадуваат добро напредуваат.
Затоа извештајот го воведува моделот „емисии по сопственост“. Ако некој поседува 50% од компанијата, тој е одговорен и за 50% од нејзиното загадување.
Кога ова ќе се земе предвид, отпечатокот на богатите драматично скока.
Во Франција, Германија и во САД јаглеродниот отпечаток на најбогатите 10% е три до пет пати поголем отколку во класичниот, потрошувачки модел.
На глобално ниво, горните 1% се одговорни за 41% од сите емисии кога се гледа сопственоста, во споредба со 15% кога се гледа потрошувачката.
Извештајот тврди дека меѓународниот монетарен и финансиски систем е поставен на начин што ги фаворизира богатите земји и извлекува ресурси од посиромашните.
Неколку земји можат евтино да позајмуваат и да инвестираат во профитабилни инвестиции – привилегија што важи со децении првенствено за САД, благодарение на улогата на доларот.
Меѓутоа, денес Европа, Јапонија и другите развиени економии исто така имаат иста предност. Спротивно на тоа, земјите во развој плаќаат високи каматни стапки, чуваат резерви со низок принос и испраќаат огромни суми пари до богатите секоја година. Најбогатите 20% од земјите бележат позитивни годишни приноси од странство од околу 1% од нивниот БДП.
Долните 80% имаат негативни приноси од околу -2% од БДП. Во некои региони она што оди кај побогатите земји во форма на камати и дивиденди е поголемо од нивните здравствени буџети. Всушност, глобалните финансии функционираат како тивок данок врз развојот на посиромашните земји.
Извештајот заклучува дека овие нееднаквости не се резултат на „слободните пазари“, туку на свесен политички и институционален дизајн кој, во посовремена смисла, потсетува на моделите на колонијално екстракција на ресурси.
(Bizlife)
