Домувањето, вклучувајќи ги и сметките за комунални услуги, претставува најголем трошок за жителите на Европската унија, а неговиот удел во вкупните расходи на домаќинствата значително се зголеми во последните две децении. Денес просечното европско домаќинство издвојува една петтина од расположливиот приход за кирија, заеми, сметки и други поврзани трошоци.
Според податоците на Евростат, трошоците за домување ги вклучуваат месечните трошоци поврзани со користењето на домувањето, како што се сметките за вода, струја, гас и парно. Сопствениците на имот во оваа категорија ги вклучуваат каматите за станбени кредити, додека станарите плаќаат месечна кирија. Тука се и трошоците за осигурување, даноци на имот, задолжителни комунални такси, редовно одржување и поправки.
Во просек, во 2023 година жителите на ЕУ потрошиле 19,7% од расположливиот приход за домување, но овој процент значително варира од земја до земја. Најмалку е издвоено во Кипар (11,6%), додека во Грција дури 35,2% од приходите се наменети за станбени трошоци, што ја прави оваа земја посебен случај.
Грчките економисти објаснуваат дека финансиската криза во периодот од 2009 до 2014 година доведе до драстично намалување на приходите на домаќинствата, а во исто време се зголеми и странскиот интерес за недвижности, што значително ги зголеми цените. Дополнително, стагнацијата во градежниот сектор ја намали понудата на нови станови, што дополнително ја влоши ситуацијата, пишува Euronews.
Освен Грција, меѓу земјите со највисоки трошоци за домување се и Данска (25,9%), Германија (25,2%), Норвешка (25%) и Швајцарија (25,2%).
Меѓу четирите најголеми економии на ЕУ, Германија има највисоки трошоци за домување – 25,2% од расположливиот приход. Потоа следат Франција (17,9%), Шпанија (17,2%) и Италија (14,5%). Интересно е што нордиските земји – Данска, Норвешка и Шведска – исто така имаат високи трошоци за домување, со проценти над 23,9%. За разлика од нив, земјите со најниски трошоци за домување се Кипар (11,6%), Малта (12%), Словенија (13,8%), Португалија (14%), Хрватска (14,4%) и Италија (14,5%).
Не е изненадување што домаќинствата со пониски приходи издвојуваат поголем дел од своите ресурси за домување. Според Евростат, семејствата со приходи под 60% од националниот просек трошат дури 38,2% од приходите за домување.
Во Грција овој процент достигнува дури 62,4%, што значи дека најзагрозените граѓани треба да издвојуваат речиси две третини од приходите само за покрив над главата. Високи трошоци за домување за посиромашните сегменти од општеството се забележани и во Данска (57%), Норвешка (48,5%), Шведска (48,1%) и Германија (45,8%).
Податоците покажуваат дека трошоците за домување се зголемиле во повеќето европски земји од 2020 до 2023 година. Во просек, на ниво на ЕУ растот е 1,2%, но во некои земји порастот беше многу поголем.
Најголем раст е забележан во Унгарија (+5,7 п.п.), по што следат Норвешка (+5 п.п.), Естонија (+4 п.п.), Луксембург (+3,8 п.п.) и Германија (+3,7 п.п.). Од друга страна, Бугарија е единствената земја каде што трошоците за домување се значително намалени, за 2 отсто.
Според извештајот на ОЕЦД, постојат различни фактори кои влијаат на трошоците за домување, вклучувајќи ги барањата за добивање станбени кредити, нивото на каматните стапки и односот на заемот и вредноста на имотот.
Сепак, некои експерти предупредуваат дека мерењето на домувањето како процент од расположливиот приход не е секогаш точно. Според Дара Турнбул, истражувач во Housing Europe, овој метод на мерење не ги зема предвид другите важни фактори, како што се општите трошоци за живот и стандардот во секоја земја.
Трошоците за домување во Европа продолжуваат да растат, а разликите меѓу земјите се огромни. Во некои земји, како Грција и Германија, трошоците за домување се сериозно оптоварување за буџетот на граѓаните, додека во други, како Кипар и Малта, становите остануваат релативно достапни. Прашањето за доделување на станови станува клучно во многу европски економии, а експертите предвидуваат дека овој тренд ќе биде еден од најважните економски предизвици во годините што доаѓаат.
(Euronews)
(фото: Flickr)
