Астероидот е карпест остаток од формирањето на Сончевиот систем пред повеќе од четири милијарди години. Повеќето од нив орбитираат околу сонцето помеѓу Марс и Јупитер. Астероид близу Земјата (NEA) е оној чија орбита го доведува на околу 45 милиони километри од Земјината орбита, доволно блиску за тимовите за планетарна одбрана да го следат внимателно.
Првиот NEA, Ерос, беше откриен во 1898 година. Со децении, откритијата беа бавни, сè додека посветените истражувачки телескопи во 1990-тите и 2000-тите не почнаа да откриваат стотици нови NEA секоја година. Во ноември 2025 година, вкупниот број на идентификувани NEA надмина 40.000, со околу 10.000 откриени само во последните три години.
„Бројот на откритија расте експоненцијално, од илјада на почетокот на векот до 15.000 во 2016 година и 30.000 во 2022 година. Со влегувањето во употреба на следната генерација телескопи, очекуваме бројот на познати небесни опсези (НЕОО) да продолжи да расте со уште побрзо темпо“, вели Лука Конверси, раководител на Центарот за координација на објекти во близина на Земјата на ESA.
Секој пат кога ќе се открие нова неосезина опсезина, астрономите ги користат сите достапни набљудувања за да го предвидат нејзиниот пат години, децении, па дури и векови однапред. Наменските софтверски системи пресметуваат дали објектот има каква било шанса да ја погоди Земјата барем во следниот век.
Овие предвидувања и проценки на ризикот потоа се ажурираат и рафинираат секој пат кога ќе се направи ново набљудување. Во ESA, оваа работа ја извршува Центарот за координација на објекти во близина на Земјата (NEOCC), дел од Канцеларијата за планетарна одбрана.
Речиси 2.000 неосезини опсези имаат ненулта веројатност да ја погодат Земјата во следните сто години. Сепак, повеќето од овие објекти се многу мали, не претставуваат значителна опасност, а нивната веројатност за удар е обично многу помала од еден процент.
Важно е да се напомене дека најголемите небесни астероиди, оние поголеми од еден километар, се исто така најлесни за забележување, а многу од нив беа меѓу првите што беа пронајдени. Овие објекти би предизвикале глобални ефекти ако ја погодат Земјата, но научната заедница е уверена дека огромното мнозинство веќе е пронајдено.
Asteroid_danger_explained_article
Денес фокусот е на пронаоѓање и следење на астероиди со средна големина, широки помеѓу 100 и 300 метри. Тие се многу потешки за забележување, а ако ја погодат нашата планета, би предизвикале сериозна регионална штета. Сè уште има работа што треба да се направи, бидејќи сегашните модели сугерираат дека сме детектирале само околу 30% од овие објекти.
Сепак, ESA не чека само на денот кога ќе открие закана. Тимот на Агенцијата за планетарна одбрана, исто така, го надгледува развојот на европските капацитети за ублажување на астероидите преку мисии како што е Хера.
Хера моментално е во вселената и на пат кон астероидот Диморфос, каде што ќе ги проучи ефектите од ударот на вселенското летало DART на НАСА во 2022 година. Со детално проучување како ударот на DART ја променил структурата и траекторијата на Диморфос, Хера ќе помогне да се претвори отклонувањето на астероидот во сигурен начин за заштита на Земјата.
ЕСА, исто така, активно ја планира мисијата Рамзес (Брза мисија Апофис за безбедност во вселената) до астероидот Апофис од 375 метри и ќе го следи за време на безбедно, но екстремно блиско прелетување на Земјата во 2029 година.
НЕОМИР (Мисија за објекти во близина на Земјата во инфрацрвеното), на ЕСА, која бара астероиди во инфрацрвеното, ќе ни овозможи за прв пат однапред да откриеме удари слични на настанот во Чељабинск. Лансиран во средината на 2030-тите, НЕОМИР ќе затвори голема слепа точка на полутопка на Земјата на дневната страна каде што силната сончева светлина спречува астероидите да бидат откриени од оптички, телескопи на Земјата.
(Vidi.hr)
(фото: NASA)
