Во Македонија вкупно 51 компанија има меѓународна ознака „ОЕО“ (овластен економски оператор) за доверливост и усогласеност со законодавството. Ознаката ја доделуваат царинските органи на бизнис субјекти кои исполнуваат пропишани критериуми и кои, потоа, имајќи го „ОЕО“, на меѓународниот пазар се препознаени како доверливи. Намалениот број контроли, пократко задржување на камионите, побрз транспорт и намалени деловни трошоци, се само некои од придобивките на компаниите што ја имаат ознака „ОЕО“ за овластен економски оператор, велат од Секретаријатот на земјите потписнички на Трговскиот договор помеѓу Македонија, Албанија, Босна и Херцеговина, Молдавија, Србија, Црна Гора и УНМИК во име на Косово
„Придобивките од оваа програма се големи, забрзување на царинските постапки, намалување на деловните трошоци, заштеда на време, а важна придобивка е препознатливоста на терен, бидејќи тоа значи дека е сигурен пазарен партнер за царинската служба. Во овој поглед, учеството во меѓународните трговски синџири често е условено со добивање статус на ОЕО. Она што е важно е дека кога ќе се исполнат условите за програмата да биде препознаена на ниво на ЦЕФТА-регионот, компаниите можат да ги користат придобивките што им ги носи статусот во сите страни на ЦЕФТА. Со поедноставување на процедурите и почитување на единствени правила, се стремиме да го поврземе пазарот на ЦЕФТА што е можно повеќе. Примената на програмата на овластени економски оператори, како и нивното меѓусебно признавање е многу значајна во процесот на исполнување на нашите приоритети, а тоа се регионални како и интеграција на ЦЕФТА економиите на единствениот европски пазар. Затоа почитувањето на стандардите на ЕУ е клучниот услов за признавање на оваа програма на ниво на ЦЕФТА“, посочуваат од Секретаријатот.
Секретаријатот додава и дека примената на критериумите за добивање статус на овластен економски оператор ја прави трговијата побезбедна, побрза и поефикасна, а крајниот резултат е производите и услугите побрзо да стигнуваат до потрошувачите.
„Постојат два вида одобренија, овластен економски оператор со одобрување за царинско поедноставување кое му овозможува на корисникот на одобрението да користи одредени поедноставувања во согласност со царинските прописи (ОЕОЦ) и овластен економски оператор со одобрување за безбедност и сигурност кое му овозможува на корисникот на одобрението да користи извесни поедноставувања поврзани со сигурноста и безбедноста (ОЕОС). Двата типа одобренија може да се користат истовремено како комбинирано одобрение ОЕОЦ/ОЕОС“, објаснуваат од Стопанската комора на Црна Гора.
Според Комората, за ОЕО програмите на ЦЕФТА страните да бидат признаени, мора да ги развиваат и имплементираат на идентичен начин како што е тоа во ЕУ.
„ОЕО компанија во една страна на ЦЕФТА има ист третман како ОЕО компанија во друга ЦЕФТА страна, т.е. нејзиниот ОЕО статус стекнат во ЦЕФТА страната А е признат во ЦЕФТА страната Б. Затоа, овие компании ги уживаат истите придобивки што им ги носи овој статус, во сите страни на ЦЕФТА чии програми на ниво на ЦЕФТА се потврдени/валидирани како идентични со оние во земјите членки на ЕУ. Најконкретна придобивка е намалениот број контроли, бидејќи е компанија од доверба на царинските управи, додека статусот на ОЕО на премините значи пократко задржување на камионите, побрз транспорт и со тоа намалени деловни трошоци. Откако црногорската програма ќе биде признаена на ниво на ЦЕФТА, компаниите со овој статус ќе имаат еднаков третман во сите други страни на ЦЕФТА“, наведува Комората.
Концептот „овластен економски оператор“ е воведен од Светската царинска организација и базира на партнерство помеѓу царинските органи и економските оператори. Кога економскиот оператор, вклучен во синџирот на меѓународна трговија, исполнува одредени критериуми, тој добива статус на ОЕО, што истовремено означува и највисоко ниво на доверба.
Процесот на одобрување ознака „ОЕО“ е тежок и може да потрае неколку месеци. Добивањето статус бара дополнителни напори од страна на компаниите – почитување на прописите, собирање документација, па дури и технолошки инвестиции за исполнување на строгите критериуми.
„Потребно е да има целосна деловна усогласеност со царинските и даночните прописи на подолг временски период, докажана финансиска ликвидност, уредно сметководство и лесен пристап до сметководствената евиденција, постоење на систем кој овозможува откривање на неправилности и измами, архивирање на евиденција и заштита од губење на податоци, исполнувајќи ги соодветните стандарди безбедност и сигурност. Другите услови се однесуваат на високо ниво на доверливост и квалитет на деловните процеси, како и на системот за внатрешна контрола. Довербата и безбедноста се клучни зборови во овој процес. Затоа економскиот оператор мора да исполнува услови кои, меѓу другото, вклучуваат почитување на строгите правила поврзани со заштита од нелегален упад во објекти, како и процедури кои ќе воспостават доверливи односи со деловните партнери заради заштита на меѓународната трговија. Исто така, неопходно е да има јасни и доверливи проверки на потенцијалните вработени кои ќе работат на безбедносно чувствителни места“, објаснуваат од Секретаријатот на ЦЕФТА.
Според Секретаријатот на ЦЕФТА, во Србија ознака „ОЕО“ стекнале 27 компании, во Косово и Албанија по 10, а во Црна Гора четири.
