Со векови, човечката активност имаше мало влијание врз движењето на Земјата, односно брзината на нејзината ротација и оската. Овие движења првенствено беа контролирани од гравитацијата на Месечината и внатрешните процеси во јадрото и обвивката, но сега топењето на ледените плочи предизвикано од човековата активност ги попречува овие природни движења.
Ново истражување покажа дека оската на вртењето на Земјата се поместува поради климатските промени и внатрешната динамика на планетата. Истражувачите од Универзитетот ЕТХ во Цирих користеле врвни модели на вештачка интелигенција за подобро да го разберат поларното движење, односно движењето на ротирачката оска на Земјата во однос на кората.
Истражувањето предвидува дека доколку продолжат да растат емисиите на стакленички гасови, на крајот ќе го надминат влијанието на Месечината врз плимата и осеката. Месечината со милијарди години ја одредувала должината на денот.
„Ние луѓето имаме поголемо влијание на нашата планета отколку што мислиме. Ова ни наметнува голема одговорност за иднината на планетата“, вели Бенедикт Соја, професор по вселенска геодезија на Катедрата за градежно инженерство, животна средина и геоматско инженерство.
Две неодамнешни студии ја разгледаа изненадувачката врска меѓу топењето на ледената покривка, ротацијата на планетата и должината на денот. Топењето на мразот на половите ја прераспределува масата кон екваторот, забавувајќи ја ротацијата на Земјата. Водата патува од половите до екваторот и на тој начин ја нарушува рамнотежата на Земјата.
Како што мразот се топи на површината на Земјата, тој ја забавува ротацијата на планетата и го продолжува денот. Истражувањето покажува дека забавувањето ги прави деновите малку подолги, само неколку милисекунди во споредба со типичните 86.400 секунди.
Постои закон во физиката наречен Зачувување на аголниот момент, кој во основа вели дека објектот што се врти сака да продолжи да се врти со иста брзина, освен ако нешто не го принуди да се промени. Ова правило го следи и ротацијата на Земјата. Топењето на мразот ја прераспределува масата, а ова поместување според законот ја забавува ротацијата на Земјата.
„Тоа значи дека има поместување на масата, што влијае на ротацијата на Земјата“, вели Соја.
Истражувачите проучувале зошто и како оската на Земјата постепено се движи во долги периоди. Тимот користел невронски мрежи за да создаде најсеопфатен модел досега, кој објаснува како движењата во јадрото на земјината обвивка и површинската клима придонесуваат за поларното движење.
Истражувањето нагласува комплексна мрежа на интеракции во рамките на Земјата. Настаните на површината, како што е топењето на мразот, може да имаат последици длабоко во јадрото и обратно.
„Климатските промени предизвикуваат поместување на оската на ротација на Земјата и се чини дека повратните информации од зачувувањето на аголниот моментум ја менуваат и динамиката на Земјиното јадро“, вели Соја.
„Климатските промени би можеле дури и да влијаат на процесите длабоко во Земјата и да имаат поголем досег отколку што се мислеше“, додаде Киани Шахванди, главен автор на студијата.
Сепак, тие истакнуваат дека овие промени се многу мали и не се причина за загриженост, но истражувањето нуди вреден увид во сложените начини на кои климатските промени влијаат на Земјата.
(Klix.ba)
(фото: Flickr)
