Енергетската криза е во полн ек, а цените на електричната енергија и гасот за домаќинствата значително се разликуваат низ европските метрополи, додека прилагодувањето на стандардите за куповна моќ (ППС) резултира со значителни промени во рангирањето на земјите.
Цените на енергијата, кои пораснаа по војната во Украина на почетокот на 2022 година, се стабилизираа после една година. Во текот на 2024 година годишната инфлација на цената на енергијата беше главно благо негативна. Во 2023 година трошоците за електрична енергија, гас и други горива сочинуваат 5,5% од вкупната потрошувачка на домаќинствата во ЕУ, што е значителен трошок, особено за домаќинствата со пониски приходи.
Индексот на цените на енергијата за домаќинствата (HEPI), следен од Energie-Control Austria, MEKH и VaasaETT, ги дава најновите податоци за цените на електричната енергија и гасот во 33 европски метрополи.
На почетокот на 2025 година цените на електричната енергија за домаќинствата се движеа од 9,1 c€/kWh во Будимпешта до 40,4 c€/kWh во Берлин, додека просечната цена во ЕУ беше 25,5 c€/kWh. Покрај Берлин, најскапи градови за електрична енергија беа Брисел (38,5 c€/kWh), Копенхаген (37,5 c€/kWh), Лондон (36,8 c€/kWh) и Берн (36,4 c€/kWh).
Најевтина струја е забележана во Будимпешта, потоа во Киев (9,8 c€/kWh), Белград (10,5 c€/kWh) и Подгорица (11,1 c€/kWh). Цените во главните градови на Централна и Источна Европа беа главно пониски од просекот на ЕУ, освен во Прага, каде што достигнаа 35,3 c€/kWh, што е над просекот, пишува Euronews.
Експертите ги објаснуваат разликите во номиналните цени на електричната енергија според пазарните специфики, како што е енергетскиот микс (потпирање на природен гас, обновливи извори, итн.), стратегии за набавки и цени, субвенции и тарифни модели. На пример, високите цени во Берлин во голема мера се должат на високите такси и даноци за мрежата. Да се земе предвид само цената на енергијата, Германија би била на 10. место од вкупно 33 анализирани пазари.
Прилагодувањето на цените според PPS резултира со значителни промени во рангирањето, бидејќи овој индикатор овозможува поправедна споредба преку елиминирање на разликите во општото ниво на цени. На пример, Прага, која е седма по номинални цени, е на прво место кога цените се приспособуваат на PPS.
Берн падна од 5. на 23. место, Копенхаген падна од 3. на 15. место, а Вилниус скокна од 16. на 7. место. Овие промени покажуваат дека иако номиналните цени се пониски во Источна Европа, помалата куповна моќ ја прави електричната енергија поголем финансиски товар.
Цените на бензинот за домаќинствата, исто така, значително се разликуваат. Во Будимпешта тие беа 2,5 c€/kWh, додека во Стокхолм беа дури 33,3 c€/kWh, што е 13 пати повеќе. Високите цени во Стокхолм се објаснуваат со малата пазарна големина и изолираната мрежа. Со прилагодување на цените на бензинот според PPS, значајните промени во рангирањето ги вклучуваат: Берн падна од 3. на 16. место, а Софија скокна од 15. на 3. место.
Овие разлики укажуваат дека номинално високите цени на бензинот во западните земји често се попристапни кога се приспособуваат за PPS, додека во Источна Европа пониските номинални цени се релативно поскапи во однос на куповната моќ на домаќинствата.
(Euronews)
(фото: Pixabay)
